Organiseer u goed

Wil je gaan procederen tegen een bepaald voorgenomen besluit, dan is het verstandig om je vanaf het begin goed te organiseren. Dat heeft er mee te maken dat je als belanghebbende gezien moet worden, moet zorgen voor de juiste stukken en deze ook goed moet bewaren, en dat je de termijnen goed in de gaten moet houden.
 

De belanghebbende

In het Europese recht is voorgeschreven dat organisaties (rechtspersonen) die opkomen voor het milieu en de natuur recht hebben op een inhoudelijke behandeling bij de (bestuurs)rechter.

Niet iedereen kan echter in een bestuursrechtelijke procedure worden gehoord. Je moet een belanghebbende (rechts)persoon zijn. 
In het omgevingsrecht betekent dit dat je als bewoner gevolgen van enige betekenis moet ondervinden op jouw woning. Soms wordt dat snel aangenomen, maar het kan ook dat een bedrijf dat met onderzoeken betwist en de rechter dit nauwkeurig onderzoekt.

Verder geldt het zogenaamde relativiteitsvereiste. Dat houdt in dat een rechter alleen de gronden behandelt die voor jou relevant zijn. Als jij last hebt van geur van een veehouderij die jij niet kunt horen, zal een rechter klachten over de geluidsoverlast niet behandelen.

Gronden over natuurbescherming door bewoners worden in het algemeen niet in behandeling genomen. Natuurbescherming kan wel door verenigingen of stichtingen worden behartigd, zoals hieronder wordt uitgelegd.

Wat is een rechtspersoon?
-    in de praktijk is dit een vereniging of een stichting
-    deze heeft een collectief belang, dat aan een statutaire doelstelling is ontleend;
-    die statutaire doelstelling is functioneel en territoriaal niet te ruim (let op: ook niet te krap);
-    Deze heeft feitelijke werkzaamheden anders dan procederen (geen ‘bezwarenmachine')
Als je hieraan hebt voldaan, ben je per definitie belanghebbende!

De vereniging of stichting
Een rechtspersoon dient opgericht te worden bij de notaris. Kies zelf voor vereniging of stichting. Een oprichtingsakte kost geld. Welke voordelen biedt een vereniging / stichting?
Juist ook verenigingen en stichtingen kunnen procederen. Sterker nog: die hebben meer rechten dan een burger (natuurlijk persoon in jargon). Daarbij is het wel noodzakelijk dat de algemene en collectieve belangen die de vereniging of stichting wil behartigen adequaat in de statuten zijn omschreven, en ook de wijze waarop je die wilt bereiken. Ook moeten deze belangen, blijkens zijn feitelijke werkzaamheden, in het bijzonder door die rechtspersoon worden behartigd (art. 1:2, lid 2, Awb).

De statuten: feitelijke werkzaamheden en geografische afbakening
Als je wilt procederen, is het belangrijk dat doel en geografische ligging van de statuten van de stichting juist zijn geformuleerd. Zowel de rechter als het verwerende overheidsorgaan kijken hier secuur naar. Beschrijf voor welk natuurbelang je wilt opkomen en binnen welke geografische begrenzing. Denk ook aan natuurgebieden die iets verderop liggen.

Ook moet je beschrijven welke feitelijke werkzaamheden je verricht. Bij feitelijke werkzaamheden gaat het om activiteiten die je doet om je doel te bereiken, zoals het in het openbaar aandacht vragen voor je doel. Alleen een stichting of vereniging die feitelijke werkzaamheden verricht, heeft het recht op een inhoudelijke behandeling bij bezwaar en beroep.

Die werkzaamheden mogen heel divers zijn. Voorbeelden: In het openbaar protesteren en demonstreren, posters ophangen, wethouders bellen, inspreken in de gemeenteraad, en website opzetten, raadsleden mailen.
Een breder doel en geografisch gebied betekent dat je meer feitelijke werkzaamheden zult moeten verrichten. Je moet feitelijke werkzaamheden verrichten in het gebied waar je wilt procederen. Wil je in het hele land procederen, dan moet je ook in het hele land actief zijn. Als je echter juist alleen lokaal actief wilt zijn, dan kun je je doel ook lokaal maken en dus de geografische begrenzing beperken, tot bijvoorbeeld de bescherming van de bomen in het Wilhelminapark in Meppel. De feitelijke werkzaamheden kunnen dan bijvoorbeeld zijn dat je contact hebt met de lokale politici.

Zie voorbeeldstatuten voor een groot geografisch gebied. Vraag vooral ook andere natuur-en milieuorganisaties om hun statuten te bekijken.


Machtiging
Als je bezwaar of beroep instelt moet je als bijlage bij je bezwaar of beroepschrift het volgende meesturen:

1. statuten
2. inschrijving handelsregister (Kamer van Koophandel)
3. eventueel een machtiging.

De machtiging is voor het gemak. Bezwaar of beroep instellen is vaak een race tegen de klok. Wanneer er in je statuten staat dat alle bestuurders moeten tekenen, kan het tijd schelen als je vooraf een of meerdere bestuurders machtigt om bestuursrechtelijke procedures te starten en voeren.

Voor een voorbeeld  van een eenvoudige machtiging zie de sectie Model documenten