Overzicht begrippen

Mis je een begrip? Laat weten, we voegen graag een ontbrekend begrip toe!

AERIUS-calculator

De AERIUS-calculator is een online rekentool die door iedereen vrij is te gebruiken om uit te rekenen hoeveel stikstofdepositie een activiteit veroorzaakt. Het is verplicht voor de vergunningverlening.

Bestemmingsplan

Het bestemmingsplan is een juridisch bindend document voor zowel de overheid als burgers en bedrijven. In een bestemmingsplan worden de gebruiks- en de bouwmogelijkheden vastgelegd voor een gebied.

Bezwaar en bezwaarschrift

Een bezwaarschrift is het schriftelijk stuk waarmee een besluit van een bestuursorgaan wordt aangevochten. Door het indienen van een bezwaarschrift wordt een bestuursrechtelijke procedure begonnen. In deze procedure dient het bestuursorgaan dat het aangevochten besluit heeft genomen, het besluit te heroverwegen op basis van alle relevante feiten en belangen.

In artikel 6:5 van de Algemene wet bestuursrecht is geregeld waaraan een bezwaarschrift moet voldoen:
1 Het bezwaar- of beroepschrift wordt ondertekend en bevat ten minste:
        a. de naam en het adres van de indiener;
        b. de dagtekening;
        c. een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar of beroep is gericht;
        d. de gronden van het bezwaar of beroep.
    2 Bij het beroepschrift wordt zo mogelijk een afschrift van het besluit waarop het geschil betrekking heeft, overgelegd.

Hof van Justitie van de Europese Unie

Het Hof van Justitie is de Europese rechtbank die toeziet op een juiste toepassing van de Europese wetgeving, de richtlijnen. Nationale rechters kunnen het Hof vragen hoe de richtlijnen dienen te worden uitgelegd, zogenoemde prejudiciële vragen. Het Hof kan ook een lidstaat veroordelen wegens niet nakomen van Europese verplichtingen. In uitspraken (arresten) van het Hof van Justitie is uitleg opgenomen over de toepassing van een richtlijn, die dwingend is voor nationale wetgeving.
Verdere uitleg is te vinden op de website van het Europese Hof van Justitie.

Het Hof is de hoogste bestuursrechter en gaat boven de Raad van State, de hoogste algemene bestuursrechter van Nederland.

Kritische depositiewaarde (KDW)

De kritische depositiewaarde (afgekort KDW) is de hoeveelheid depositie die een intact ecosysteem over langere tijd kan verdragen zonder dat significante schade optreedt aan de structuur of het functioneren van dat systeem. Meestal gaat het dan over het neerkomen van stikstof op de bodem (depositie betekent 'neerkomen op de bodem'). Boven de KDW zijn negatieve effecten op de natuur te verwachten. De KDW wordt uitgedrukt in kilogram per hectare per jaar of mol/ha/j.

Het boek Het stikstofweb, Wieger Wamenink 2024:
"Als we iets willen regelen, wordt er vaak een grens gesteld. Kom je daarboven, dan zit je fout. Denk maar aan de maximumsnelheid. [..] Zo werkt het met de kritische depositiewaarde deels ook. Als er te veel stikstofdepositie in een natuurgebied komt, krijg je een ‘boete van de natuur': de bodem verandert en planten- en diersoorten verdwijnen. De vergelijking met de snelheidsregels gaat alleen niet helemaal op. De meting van de snelheid heeft een onzekerheid, en daar houdt men ook rekening mee: bij een overtreding van 1 kilometer per uur boven het maximum krijg je nog geen boete. En als tienduizend mensen 1 kilometer per uur te hard rijden, dan is dat ook geen probleem: niemand krijgt een boete, het telt niet op. Bij de KDW is dat anders. Als tienduizend mensen en bedrijven een heel klein beetje te veel stikstof uitstoten, dan telt dat wél op. Daar, waar één overschrijding wellicht geen effect heeft, hebben die tienduizend kleine overschrijdingen dat wel. Er is hier duidelijk een verschil tussen snelheid en stikstof. Helaas wordt daar in de rechtspraak geen rekening mee gehouden, daar wordt stikstofdepositie behandeld als een snelheidsovertreding en dat zou niet moeten."

Machtiging

In bestuursrechtelijke procedures mag je je door iemand anders dan een advocaat laten bijstaan, bijvoorbeeld door een jurist van de rechtsbijstandverzekering, een familielid of goede vriend. Zo'n machtiging moet schriftelijk. Aan een machtiging worden geen hoge eisen gesteld.
Zie bijvoorbeeld de Rechtspraak.

PAS

Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) was een programma van de Nederlandse overheid dat werd gebruikt ter bescherming van Natura 2000-gebieden. Het programma werd ingevoerd in 2015. Het programma omvatte maatregelen om de stikstofdepositie in de aangewezen natuurgebieden te verminderen om zo stikstofproblematiek tegen te gaan. Het PAS beoogde zowel de bestaande overmaat aan stikstofverbindingen in natuurgebieden te verwijderen als ook nieuwe deposities in natuurgebieden te verminderen. Het PAS werd tevens bij het verlenen van vergunningen gebruikt, waarbij vooruitgelopen werd op toekomstige vermindering van de stikstofdepositie.
Door de vele beroepen van natuurorganisaties heeft de Raad van State prejudiciële vragen gesteld aan het Europese Hof van Justitie. Daarin is om uitleg gevraagd over toepassing van (begrippen in) de Habitatrichtlijn en is gevraagd of het PAS binnen deze richtlijn past.
Op 7 november 2019 heeft het Hof van Justitie de vragen beantwoord (zaak C-239/17 en C-294/17). Het Hof heeft hierbij niet gezegd dat het PAS niet kan worden toegepast; dat kan wel, mits er rekening wordt gehouden met de bepalingen van de Habitatrichtlijn. Het Hof heeft daartoe meerdere begrippen uit de Habitatrichtlijn nader uitgelegd, onder andere 'project', 'referentie', 'bestaand gebruik', 'vergunningplicht', 'individuele beoordeling', 'passende beoordeling'. De Raad van State heeft naar aanleiding van dit arrest geoordeeld dat de uitvoering in strijd is met de Habitatrichtlijn en de betreffende bepalingen uit de wetgeving buiten werking gesteld (in uitspraak ECLI:NL:RVS: 2019:1604) De Afdeling komt tot de conclusie dat de passende beoordeling die aan het PAS ten grondslag ligt niet voldoet aan de eisen die het Hof daaraan stelt. Dit betekent dat een vergunning voor een activiteit die stikstofdepositie veroorzaakt op een Natura 2000-gebied niet mocht worden verleend onder verwijzing naar de passende beoordeling die voor het PAS is gemaakt.
Deze uitspraak heeft verstrekkende (economische) gevolgen; de stikstofcrisis is geboren.

Passende beoordeling

De passende beoordeling is een procedure die doorlopen moet worden als er kans is op significante effecten. Een natuurvergunning mag alleen worden verleend als op basis van een passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat het project de natuurlijke kenmerken van een Natura 2000-gebied niet zal aantasten. Uit vaste rechtspraak van het Hof van Justitie volgt dat een beoordeling aan de volgende vereisten dient te voldoen:

"moet duidelijk worden gesteld dat zij geen leemten mag vertonen en volledige, precieze en definitieve constateringen en conclusies dient te bevatten die elke redelijke wetenschappelijke twijfel over de effecten van de geplande werken op het betrokken beschermde gebied kunnen wegnemen." Bron: C-258/11, ECLI:EU:C:2013:220, Ierland, "Sweetman".

Raad van State

De Raad van State is, behalve onafhankelijk adviseur van regering en parlement over wetgeving en bestuur, ook hoogste algemene bestuursrechter van Nederland. Voluit heet het betreffende onderdeel de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Dit wordt vaak afgekort als de Afdeling. De rechtters van de Afdeling heten staatsraden. Zij dragen geen toga en behoren niet tot de rechterlijke macht.

Relativiteitsvereiste

Als burger kun je geen beroep doen op een regel die gericht is op natuurbescherming. Dat kan een natuurorganisatie wel.
In juridische termen: een appellant in een (hoger)beroepsprocedure kan alleen met succes een beroep doen op een norm, als deze norm bedoeld is om zijn of haar belangen te beschermen.
Zie de uitspraak van de Raad van State van 11 november 2020 hierover.

Significante effecten

Gevolgen van activiteiten die de instandhoudingsdoelstellingen van Natura 2000-gebieden in gevaar brengen. Dit kunnen ook activiteiten zijn buiten de Natura 2000-gebieden, zoals een lasershow, grondwateronttrekking, het toepassen van pesticiden, een evenement, wanneer zij effecten hebben op dat gebied en de beschermde soorten die daar leven. In de Vlaamse rechtspraak gebruikt men de term betekenisvolle effecten.

Uitspraak

Een rechter neemt een besluit, dat noemen we een uitspraak. Uitspraken kunnen verschillende namen hebben. Een vonnis is een uitspraak van een rechter in een civiele of strafzaak, terwijl een arrest een uitspraak is van een hogere rechter, in het geval van hoger beroep (Gerechtshof, Hoge Raad en Europees Hof van Justitie).

Wet natuurbescherming (Wnb)

De Wet natuurbescherming is vervallen en opgegaan in de Omgevingswet. Op zijn beurt verving de Wet natuurbescherming de Natuurbeschermingswet, de Boswet en de Flora- en Faunawet.